Jeffrey Braun
Na maanden vol frustrerende sessies is het concept voor een nieuwe dienst tot in detail uitgewerkt en hogerop in de hiërarchie keurt men het na talloze revisies eindelijk goed. Een overwinning! Na jaren zwoegen is het project ten slotte gerealiseerd, maar helaas, de dienst faalt jammerlijk omdat het niet meer aansluit bij de wensen en behoeften van de eindgebruikers. De wereld is namelijk niet stil blijven staan; de realiteit heeft het project ingehaald. Of nog erger, er wordt gewerkt aan een visie of hoger doel dat zo omvangrijk, complex en samenhangend is dat men in een oneindige lus van vergaderen blijft hangen en zonder productieve resultaten eindigt.
Het is niet zo wonderbaarlijk. Het metabolisme van producten, bedrijven en industrieën blijkt exponentieel te versnellen en het tijdperk waarin we leven zit pas aan het begin van de curve: de ontwikkelingscyclus voor producten en diensten gaat drastisch verkleinen. Meerjarenplannen zijn niet alleen onwerkbaar, ze werken averechts: ze creëren valse scenario’s over de te produceren toekomst. Die is namelijk constant onzeker. Bedrijven als AirBnB, Tesla en Uber werken wel met een grote visie, maar leggen de uitvoering maximaal één jaar verder vast, en corrigeren hun proces in real-time. Dat is waar veel oude organisaties de mist in gaan: ze houden stug vol aan langdurige werkplannen voor lange termijn visies.
Maar de grootste kracht van deze procesgerichte bedrijven? Veel van hun producten en diensten zijn te vroeg gelanceerd, onafgewerkt en in eeuwige bèta met als enige doel om door het gebruik te bepalen hoe het finale product eruit moet komen te zien. Daardoor zetten ze stappen en groeit hun kennis.
In die nieuwe werkelijkheid van constante onzekerheid over de toekomst voelen ontwerpers zich als een vis in het water. Ontwerpen is namelijk stappen zetten met telkens te weinig informatie. Het ontwerpen zelf informeert namelijk. Een van de ontwerp-gereedschappen is ‘prototypen’: je hebt als organisatie een hoger doel dat je wilt bereiken, je hebt talloze aannames die je wilt toetsen en de manier om daarin stappen te zetten is door in de huidige werkelijkheid vroege, onafgewerkte producten of diensten te lanceren. Vindt de eindgebruiker het top? Dan verfijnen we het. Is het niet goed of wordt het anders gebruikt? Dan passen we het aan. Gaandeweg doen we kennis en kunde op: we leren. En zodra je met genoeg mensen prototypet, verander je stilletjes aan zowel organisatie als cultuur.
Zelf zetten we prototypes in bij de omgevingsvisie om provincie Noord-Brabant te helpen te concretiseren. Zo hebben we een ludieke spelshow genaamd ‘Rad van Participatie’ waardoor we in een persoonlijk gesprek raken waar de Brabander de agenda bepaalt. We proberen uit te zoeken welke vragen we nu precies moeten stellen en waar en op welke schaal de behoeftes liggen. Het team dat werkt aan de omgevingsvisie doet in iedere spelronde mee en leert waardevolle lessen over de wisselend faciliterende of sturende rol die ze moeten aannemen. Ze leren stap voor stap in welke vormen de omgevingsvisie moet worden opgesteld. De lange termijn visie wordt geïnformeerd middels een korte termijn aanpak en het blijkt dat we er niet alleen voor staan: de burger denkt graag mee.
22 november 2016
