Atelier ZZ: innovatief ontwerp met omgevingsrecht

Atelier ZZ van Architectuur Lokaal ontwikkelde een methodiek om te komen tot een omgevingsvisie. De methodiek is gebaseerd op participatie in de beleidsvorming en het stimuleren van een transparant, democratisch en inclusief besluitvormingsproces. De aanpak bestaat uit twee fasen die worden begeleid door onafhankelijke ontwerpers. Vanuit de verschillende invullingen die de partners voor ogen hebben, brengen zij in beeld hoe de belangen met elkaar samengaan of juist conflicteren. De methodiek werd toegepast toegepast in de provincie Friesland en de gemeenten Weststellingwerf, Zwolle en Bladel. ‘Een fantastisch experiment’, aldus Cor Trompetter, wethouder van de gemeente Weststellingwerf.
Lees hier meer over de methodiek van Atelier ZZ.

Innovatief ontwerp met omgevingsrecht
De methodiek komt voort uit het programma van Atelier ZZ. Hoe wordt het ontwerpend vermogen ingezet ten behoeve van de ruimtelijke innovatie en de ruimtelijke kwaliteit van Nederland en welke rol speelt de regelgeving hierbij? Bieden de kaders van het nieuwe omgevingsrecht ruimte voor innovatief ontwerp? En wat betekent dat voor opdrachtgevers? Dat waren de vragen waarmee Atelier ZZ aan de slag ging. Atelier ZZ wilde bijdragen aan het verbeteren van het ruimtelijke ordeningsinstrumentarium. Dat instrumentarium is een middel om fysieke veranderingen in Nederland tot stand te brengen. Veranderingen, die de kwaliteit van de gebouwde omgeving in de ruimste zin van het woord verbeteren te behoeve van alle belanghebbenden. Het moeten verbeteringen zijn die in de eerste plaats gevoeld en beleefd worden door de burgers (individueel en institutioneel) in ons land, maar die ook in onze platter wordende aarde de wereldburger verwonderen en verrassen.

Het onderzoek van Atelier ZZ in twee fasen
Atelier ZZ onderzocht vanuit de ontwerppraktijk welke concrete aanbevelingen en handreikingen aan belanghebbenden kunnen worden gedaan bij de toepassing van de Omgevingswet. Deze nieuwe wet, die regels voor ruimtelijke projecten vereenvoudigt en bundelt, is bij uitstek een maatregel die toont hoe je in die complexe samenleving rust en ruimte kunt creëren. Het onderzoek startte aan de hand van een aantal grote opgaven. Vervolgens zijn ontwerpateliers opgezet in verschillende gemeenten.

In de eerste fase onderzocht het Voorbeeldenteam van Atelier ZZ hoe ontwerpend vermogen wordt ingezet ten behoeve van de ruimtelijke innovatie en de ruimtelijke kwaliteit van Nederland. Deze voorbeelden warenhet onderzoek op een aantal voorbeelden van ruimtelijke opgaven:
Gebiedsontwikkeling bij stadsuitbreiding, praktijkvoorbeeld: Groningen, Meerstad
Experimenten in krimpregio, praktijkvoorbeeld: Parkstad, Heerlen
Revitalisatie aandachtswijk, praktijkvoorbeeld: Klarendal, Arnhem
Transformatie van leegstaande kantoren, praktijkvoorbeeld: Zoomstede, Nieuwegein Intensieve veehouderij in het landschap, praktijkvoorbeeld: De Peel
Lees hier de Rapportage van het Voorbeeldenteam (2013)

In de tweede fase toetste het Ontwikkel/ontwerpteam van Atelier ZZ de ontwikkelde methodiek om te komen tot (ambities voor) de omgevingsvisie in het Veenweide Atelier Frysland. Samen met lokale belanghebbenden werden ambities geformuleerd als inhoudelijke uitgangspunten voor een gezamenlijk gedragen visie. Architecten, landschapsarchitecten en stedenbouwkundigen verbeeldden deze ambities in mogelijke toekomstscenario’s.
-> Lees hier de Rapportage van het Ontwikkel/Ontwerpteam (2014)

Eindrapport
Op 28 november 2014 bood Carel de Reus, voorzitter van het Begeleidingsteam van Atelier ZZ, het eindrapport ‘Zwarte Zwanen, ontwerp in het Omgevingsbeleid’ aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu aan, ter gelegenheid van de landelijke manifestatie voor nieuwe wethouders die Architectuur Lokaal vierjaarlijks organiseert. Daarover kunt u hier meer lezen in het gelijknamige magazine van de manifestatie Hitte in de delta.

Meer informatie


Atelier ZZ is een initiatief van Architectuur Lokaal in het kader van Werken aan Ontwerpkracht, Actieagenda Architectuur en Ruimtelijk Ontwerp 2013-2016 en Samen werken aan ontwerpkracht, Actieagenda Ruimtelijk Ontwerp 2017-2020 van de Rijksoverheid. Architectuur Lokaal is een van de lead partners van het ministerie van BZK/OCW bij de uitvoering van beide actieagenda’s.  

Beeld: Atelier ZZ, Architectuur Lokaal (Stef Bogaerds)

In de aanloop naar de invoering van de Omgevingswet vroeg Architectuur Lokaal in de jaren 2013-2018 tal van betrokkenen naar hun opvattingen over omgevingsvisies, omgevingskwaliteit en participatie.