Op 1 februari 2022 heeft de gemeente Westerveld de ‘Omgevingsvisie Westerveld’ vastgesteld. De gemeente is na een gemeentelijke herindeling in 1998 ontstaan uit de gemeenten Havelte, Diever, Dwingeloo en Vledder.
Westerveld ligt in de provincie Drenthe. De gemeente heeft 19.844 inwoners (31 januari 2022) en is daarmee een van de dunst bevolkte gemeenten van Nederland.
De omgevingsvisie
De omgevingsvisie bevat geen gedetailleerde blauwdruk, maar beschrijft de koers voor de toekomst. Bij die koers horen keuzes, waarmee invulling en richting wordt gegeven aan vijf integrale ambities: een bereikbaar en veilig Westerveld, een bedrijvig en gastvrij Westerveld, een leefbaar en inclusief Westerveld, een gezond en groen Westerveld, een herkenbaar en toekomstgericht Westerveld.
Een aantal van die keuzes is te koppelen aan een concreet gebied (of plek). Die gebiedsgerichte keuzes staan centraal in het tweede deel van de visie. Er zijn echter ook keuzes die gelden voor de hele gemeente. In deel 1 van de visie zijn de gebiedsoverstijgende ambities en keuzes beschreven en toegelicht; in deel 2 staan de gebieden centraal. Per gebied wordt allereerst een korte typering gegeven van het gebied – de zogenaamde Gebiedskompassen. Vanuit de gebiedstypering worden de voornaamste waarden beschreven. Deze waarden vormen een belangrijke basis voor de afweging, toetsing en begeleiding van nieuwe ontwikkelingen. Vervolgens wordt de hoofdkoers van het gebied beschreven. Vanuit die hoofdkoers worden de gebied specifieke keuzes beschreven.
De visie, die in samenwerking met BügelHajema Adviseurs is opgesteld, is als pdf te downloaden en als interactieve website te raadplegen.
Omgevingskwaliteit
De gemeente vindt het belangrijk dat haar ontstaansgeschiedenis en identiteit leesbaar en herkenbaar is en blijft, ook om zich goed voor te bereiden op de toekomst. In het Landschapsontwikkelingsplan (LOP, 2012) wordt het landschap van de gemeente op basis van de occupatiegeschiedenis (invloed van de mens) ingedeeld: het esdorpenlandschap, dat het overgrote deel van de gemeente beslaat, het wegdorpenlandschap (dit zijn de voormalige veenontginningen) en de ontginningskoloniën.
De gronden van de Maatschappij van Weldadigheid, onderdeel van de ontginningskoloniën, vormen een zeer bijzonder cultuurlandschap, dat vanwege de nog volledig in tact zijnde karakteristieken en de bijzondere geschiedenis op de voorlopige lijst Unesco Werelderfgoed staat.
In het LOP wordt het agrarische cultuurlandschap centraal gesteld. Het beleid is er daarom vooral op gericht de elementen die bij dit landschap horen, zoals erven, linten en landschapselementen, te beschermen of te herstellen.
Ook in de Kadernota Buitengebied en de Structuurvisie is duidelijk dat de herkenbaarheid van het landschap belangrijk is. Voor het buitengebied gelden randvoorwaarden voor de (ontwikkelings-)mogelijkheden voor functies die in belangrijke mate voortvloeien uit het landschap: de waardevolle kenmerken en landschappelijke verscheidenheid die behouden en waar mogelijk versterkt moet worden. Met inachtneming van deze randvoorwaarden krijgen de landbouw en de natuur ruimte om zich verder te ontwikkelen.
Tevens zal de recreatie en het toerisme, die in economisch opzicht een belangrijke plaats innemen binnen de gemeente en binnen de regio, de nodige ruimte krijgen. De ontwikkeling van de andere functies, zoals wonen en niet-agrarische bedrijvigheid, mag niet ten koste gaan van de kwaliteit van het landschap. Het meest onderscheidende van Westerveld in regionaal perspectief is haar unieke toeristisch-recreatieve positie. Het bijzondere landschap, de unieke natuur en musea, evenementen en de Maatschappij van Weldadigheid vormen een omgeving die aantrekkelijk is voor toeristen. Bij ontwikkelingen is aandacht voor het herstellen van de herkenbaarheid in landschap en bebouwing. Bestaande waarden en kwaliteiten vormen het toetsingskader bij nieuwe ontwikkelingen. De Unesco-status biedt daarvoor een stevig fundament.
Westerveld is op verschillende manieren verbonden met de regio. Zo is Westerveld aangesloten bij de P10-Plattelandsgemeenten, Regio Zwolle, Kennispoort Regio Zwolle, de Eems Dollard Regio (EDR), MKB Noord en het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN). Het ruimtelijke beleid van de provincie is vastgelegd in de Provinciale Omgevingsvisie en bijbehorende Omgevingsverordening. Hierbij gaat het om gemeente-overstijgende belangen. Net als de gemeente werkt de provincie vanuit waarden en kwaliteiten: voor beide zijn de unieke waarden leidend voor ontwikkelingen in de fysieke leefomgeving. Westerveld gaat, mede op basis van de omgevingsvisie, door met het doen van investeringen die bijdragen aan een algemene verbetering van de woon-, leef-, werk- en recreatieve kwaliteiten.
Voor de gemeente Westerveld, als landelijke gemeente, is verduurzaming in natuurbeheer en de landbouw ook een belangrijke ontwikkeling. Die verduurzaming uit zich in een trend waarbij strengere eisen worden gesteld aan het terugdringen van emissies, de voedselveiligheid, dierenwelzijn, biodiversiteit en omgevingskwaliteit.
Behalve aanwezigheid van voorzieningen en voldoende geschikte woningen is ook een aantrekkelijk gebouwde omgeving, die past bij de onderscheidende karaktereigenschappen van de gemeente, een publiek belang die de kwaliteit van de leefomgeving beïnvloedt. Het toetsingskader hiervoor is de Welstandsnota (2010, herziening is nog niet vastgesteld) en het Welstandsbeleid voor gebied van de Maatschappij van Weldadigheid (2012).
Participatie
Bij het opstellen van de omgevingsvisie is veel meegedacht door inwoners, ondernemers, belangenorganisaties, verenigingen, ketenpartners en medeoverheden. Dat gebeurde via een uitgebreid participatietraject, bestaande uit de campagne ‘Westerveld Natuurlijk’, dorpenavonden, digitale inloopavonden en een jongerendag. Er zijn daarnaast bijeenkomsten georganiseerd met lokale belangenorganisaties, verenigingen, ketenpartners en medeoverheden.
Laatst bijgewerkt: 12 april 2022
