Op 22 december 2016 heeft gemeente Voerendaal de visie met als titel: ‘De Omgevingsvisie Voerendaal 2016-2030, Een vitaal Voerendaal, goed leven in het land van Kalk’ vastgesteld. De gemeente Voerendaal ligt in Limburg en telt 10.765 inwoners (1 januari 2020). Voerendaal omvat onder meer de buurtschappen Weustenrade, Craubeek, Retersbeek, Colmont, Winthagen, Hellebeuk, Fromberg en Mingersborg.
De omgevingsvisie
In het voorwoord van de visie benadrukt de Wethouder Ruimtelijke ordening, Volkshuisvesting, Economie & toerisme en Grondgebiedzaken dat de visie integraal is en zich richt op de fysieke leefomgeving, met als doel het bevorderen van een vitaal Voerendaal. Het ‘kalk’ in de titel slaat op de Kunrader kalksteen, een steensoort die lokaal gedolven wordt. De visie is opgesteld door de gemeente, met procesondersteuning van adviesbureau BRO.
Omgevingskwaliteit
De gemeente wil de bestaande ruimtelijke kwaliteiten van de kernen en het buitengebied in de toekomst behouden. Dit, omdat de leefkwaliteit in Voerendaal hoog is. Dat blijkt uit de consultatie van inwoners in het kader van het opstellen van de omgevingsvisie.
Bij het maken van ruimtelijke afwegingen stelt de gemeente nadrukkelijk het integraal functioneren van de leefomgeving centraal. De gemeente wil dit bereiken door in te spelen op de behoeften van de verschillende kernen, maar zonder daarbij de samenhang tussen de kernen en de kwaliteiten van Voerendaal uit het oog te verliezen. Het beleid is gericht op behoud van de vitaliteit in de dorpen.
Initiatieven uit de gemeenschap wil de gemeente als gelijkwaardig partner behandelen door te inspireren, stimuleren, meedenken, begeleiden en faciliteren. De gemeente streeft naar het in stand houden en versterken van het (sociaal) functioneren van gemeenschappen van Voerendaal. Zij ziet vooral kansen op toeristisch-recreatief vlak. Daar wil de gemeente ruimte bieden en inwoners en ondernemers uitnodigen nieuwe initiatieven te ontwikkelen die een bijdrage leveren aan de ruimtelijke kwaliteit en de vitaliteit van Voerendaal. Aandacht verdienen de historische linten, met name wat betreft beeldkwaliteit. Herstructurering van leegstaand vastgoed is hier de motor tot kwaliteitsverbetering. Het groene karakter van Voerendaal dient in stand te blijven. Initiatieven die het landschap en de kenmerkende ondergrond, de Kunrader kalksteen, meer zichtbaar en toegankelijk maken worden gestimuleerd en gefaciliteerd.
In een apart Groenstructuurplan is de aanleg van meer (hoogwaardige) groenvoorzieningen inclusief bijbehorende inrichting in de openbare ruimte voorzien. Doel hiervan is om de leefomgeving aantrekkelijker te maken voor bewoners en bezoekers en om in te kunnen spelen op het belang van spontane ontmoetingen.
Participatie
De visie zelf is summier over het participatietraject, dat vooraf ging aan het vaststellen van de visie. Er wordt gemeld dat uit de gesprekken met inwoners, ondernemers en partners uitdagingen voor de toekomst naar voren zijn gekomen. Welke dat zijn wordt niet duidelijk. Uit de website van het bureau dat het proces van totstandkoming heeft begeleid is op te maken dat er een intensief participatietraject is geweest, zoals gespreksronden met inwoners en ondernemers, die per kern inzicht gaven in de specifieke kansen en uitdagingen.
De gemeente geeft aan dat zij met de visie wil inspireren en ruimte geven en haar inwoners, en ondernemers wil uitnodigen nieuwe initiatieven te ontwikkelen. Deze dienen aan te sluiten bij de handvatten die de omgevingsvisie biedt. De gemeente benadrukt dat haar eigen rol daarbij niet bij voorbaat vast staat, maar wordt bepaald door wat doelmatig en functioneel is. In het hoofdstuk Uitvoeringsfilosofie worden de verschillende rollen van de gemeente opgesomd: inspireren, aanjagen en stimuleren, waarbij de gemeente de dialoog opzoekt met inwoners ondernemers om samen kansen op te pakken. Als de gemeente eerder meedenkt, ondersteunt en begeleidt ziet zij een rol weggelegd als het initiatief daadwerkelijk van een groep afkomt. De gemeente heeft een belangrijke verantwoordelijkheid: de regie op de fysieke leefomgeving.
De gemeente vindt dat zij moet omschakelen van het denken in plannen, programma’s en groei naar het denken in mogelijkheden en het creëren van condities daarvoor, passend binnen de identiteit van Voerendaal. Daartoe gaat de gemeente haar procedures en processen ten behoeve van planologische medewerking en vergunningverlening herformuleren.
