De gemeente Tilburg stelde, als een van de eerste gemeenten, de omgevingsvisie vast op 21 september 2015. De gemeente omvat naast de stad Tilburg de dorpen Berkel-Enschot en Udenhout en telt 219.797 inwoners (1 januari 2020).
De omgevingsvisie
De visie heeft als titel Omgevingsvisie TILBURG 2040 en bevat zes bijlagen, waaronder Bouwstenen, Bewonersadvies, een overzicht van werkgelegenheid in de topsectoren in Tilburg (2012), een kaart met daarop aangegeven het cultureel erfgoed van Tilburg en Uitvoeringsprogramma Kwaliteitsverbetering landschap.
Tilburg heeft bij het opstellen van deze omgevingsvisie geen gebruik gemaakt van een extern adviesbureau. Er heeft een uitgebreid participatieproces plaatsgevonden. ‘Dit zouden ze vaker moeten doen!’, was een veelgehoorde reactie bij ‘bliksem- en verrasingsbezoeken’ van ambtenaren aan Tilburgse verenigingen, zwembaden en organisaties. Deze bezoeken waren een vernieuwende manier om kennis op te halen bij Tilburgers (zie onder ‘Participatie’).
Omgevingskwaliteit
In de omgevingsvisie wordt gemeld dat Tilburg vraaggericht wil ontwikkelen: door de trend van ‘meer’ (kwantiteit) naar ‘beter’ (kwaliteit) en ‘slimmer’ (innovatie, kennis, creativiteit) maakt aanbodgerichte ontwikkeling plaats voor vraaggerichte ontwikkeling. Tilburg ziet cultuurhistorische kwaliteiten als inspiratiebron voor ontwikkeling. Het begrip ruimtelijke kwaliteit wordt na vaststelling van de visie verder uitgewerkt, net als uitwerkingen op gebied van mobiliteit, concurrerend vermogen en duurzaamheid.
Participatie
Tilburg heeft stevig ingezet op bewonersparticipatie. Via onder meer Facebook, een camera-estafette en tijdens diverse ‘bliksem- en verrassingsbezoeken’ aan organisaties en verenigingen hebben ambtenaren in enkele maanden de ideeën van bewoners over de ruimtelijke toekomst van Tilburg in 2040 verzameld. Op 19 maart 2013 vond een slotbijeenkomst plaats van deze ‘burgerconsultatie’. Dat leidde tot het bewonersadvies ‘Tilburg de stad die het mogelijk maakt! Tilburg 2040’. Dit advies is als bijlage opgenomen in de visie. Uit dit bewonersadvies zijn de belangrijkste rode draden:
(1) Laat los en experimenteer: Tilburg als experimentele stad,
(2) Ruimte geven aan creativiteit, en de gemeente moet durven loslaten,
(3) Ga voor kwaliteit en samenwerking: Tilburg als sociale kwaliteitsstad,
(4) Behoud wat er is en doen met wat je hebt in plaats van sneller, hoger, hipper, en
(5) Verbind duurzaam: Tilburg als stad van betrokkenheid en ondernemerschap.
In de visie is een overzicht opgenomen over de overeenkomsten en verschillen tussen de burgerparticipatie Structuurvisie Tilburg 2040 en het Toekomsttraject Tilburg 2040, dat met stakeholders is uitgevoerd. Dat resulteerde in de formulering van een aantal uitdagingen. In de omgevingsvisie wordt getracht de verschillen tussen de uitdagingen uit deze beide documenten te overbruggen.
Opvallend is de camera estafette, waar bijna 100 Tilburgers aan meededen. Voor de camera gaven zij antwoord op vragen als: ‘Hoe oud ben jij in 2040?’en ‘Hoe ziet Tilburg er dan uit?’. De link naar deze filmpjes verwijst anno 2020 naar de contactambtenaar van de gemeente Tilburg, onder de noemer ‘ik wil iets doen’. Op deze manier probeert de gemeente de bewoners van Tilburg betrokken te houden bij de ontwikkeling van de stad.
