Op 8 november 2018 heeft de gemeente de (herziene versie van de) omgevingsvisie vastgesteld. De gemeente Noordwijk bestaat, sinds de fusie op 1 januari 2019 met de gemeente Noordwijkerhout, uit de plaatsen Noordwijk-Binnen, Noordwijk aan Zee, Noordwijkerhout en De Zilk. Ook het buurtschap De Klei behoort tot de gemeente. De gemeente ligt in de provincie Zuid-Holland en telt 43.508 inwoners (1 januari 2020).
De omgevingsvisie
In 2017 heeft de gemeente Noordwijk de eerste versie van de omgevingsvisie vastgesteld, met daarbij de aantekening dat beoogd wordt om de visie jaarlijks te actualiseren. Dat gebeurde in 2018, nadat Noordwijk en Noordwijkerhout waren gefuseerd.
De lijvige omgevingsvisie Omgevingsvisie Noordwijk 2030 uit 2018 telt 401 pagina’s, inclusief bijlagen. De visie is opgebouwd uit vier delen: (A) Visie en realisatie, (B) Thematische analyses, beleidsinzet en verbindingen, (C) Analyses gebouwde leefomgeving, beleidsinzet en verbindingen en (D) Dynamisch uitvoeringsprogramma. In deel B en C wordt dieper ingegaan op deel A en deel D bevat een verdieping van hoofdstuk 11 van deel A. De gemeente is zich ervan bewust dat de visie veel pagina’s bevat en raadt de lezer aan om niet alles te lezen: ‘Dat kost u namelijk een dag’. Besloten is om de visie in 2019 de visie uitgebreider te herzien.
De gemeente heeft een drietal leidende principes in de visie vastgelegd: duurzaamheid, behoud van het overwegend dorpse karakter met menselijk maat, en het streven naar hoge ruimtelijke kwaliteit en versterking van de sociaaleconomische vitaliteit. Deze principes zijn uitgewerkt in zeven sterren, onder de noemer ‘Energieke 7-sterren Kustplaats’. Daaronder vallen, naast het verbeteren van de (kust)bereikbaarheid, onder meer: ‘sfeervolle dorpskernen: de kustzone Noordwijk aan Zee, met name de zee, het strand, de duinstrook en de KW Boulevard (gezelligheid, cultuur, beleving, grandeur, authenticiteit, toerisme, congres)’, ‘Historische belevingskern Noordwijk Binnen’ en ‘Aantrekkelijke onderscheidende leefomgeving met een overwegend dorps karakter: versterkt Noordwijks DNA’. De visie biedt ruimte voor vernieuwende woon- en werk-, vrijetijd-, enzorg/gezondheidsconcepten voor een grote diversiteit aan doelgroepen. Bijzonder is de aandacht voor sport, als een van de zeven sterren: ‘Hoogstaande sportbeoefening en -beleving in een gezonde omgeving’.
Aan de zeven sterren zijn negentien strategische projecten gekoppeld. De visie geeft een doorkijkje naar een dag uit het leven van een gemiddeld huishouden in Noordwijk, als ware het 2050 (pag. 19).
Regionale agenda
In 2017 hebben tien gemeenten (Leiden, Noordwijk, Kaag en Braassem, Leiderdorp, Katwijk, Oegstgeest, Teylingen, Voorschoten, Wassenaar en Zoeterwoude) de Regionale agenda omgevingsvisie 2040 Hart van Holland vastgesteld. Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 wilden de wethouders van de bovengenoemde gemeenten een regionale omgevingsvisie opstellen. Bij gebrek aan wettelijke basis voor een dergelijke visie op regioniveau is de conceptvisie omgevormd tot een ‘regionale agenda omgevingsvisie 2040 Hart van Holland’. Reden om gezamenlijk op te treden is om de positie van de gemeente tegenover provincie en rijksoverheid te versterken. Een meer praktische reden is dat de tien gemeenten veel grensoverschrijdende opgaven delen. Het samenvallende ‘daily urban system’ ofwel de ruimtelijke en functionele verwevenheid van deze gemeenten in de regio vormt een inhoudelijke aanleiding voor een om een gezamenlijke agenda. Immers: inwoners gebruiken voor een groot deel dezelfde recreatieve voorzieningen, dezelfde winkelcentra, ziekenhuizen, middelbaar en hoger onderwijs, etc. De Regionale Agenda is samen met inwoners, bedrijven, instellingen en organisaties als het Hoogheemraadschap van Rijnland 2040 opgesteld. De organisatie Holland Rijnland stimuleert en faciliteert de samenwerking tussen de gemeenten in de gelijknamige regio. De regionale agenda bevat een gezamenlijke koers voor ontwikkeling van de leefomgeving in de regio. Na vaststelling in 2017 hebben de tien gemeenten in 2018 thema’s als verstedelijking, mobiliteit en groene leefomgeving verder uitgewerkt. De producten en diensten die in de regionale agenda zijn opgenomen worden door de organisatie Holland Rijnland, in opdracht van de tien samenwerkende gemeenten, uitgevoerd in de periode 2019-2023 wil leveren. Colleges en raadsleden van de gemeenten zijn betrokken bij de totstandkoming en de uitvoering van de nieuwe regionale agenda. De juridische basis voor regionale samenwerking is een gemeenschappelijke regeling; een publiekrechtelijke overeenkomst tussen bestuursorganen van verschillende gemeenten die bepaalt dat bepaalde taken en bevoegdheden regionaal worden uitgevoerd.
Het initiatief van Holland Rijnland is ondersteund via een pilot van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu in het kader van het Rijksprogramma ‘Aan de slag met de Omgevingswet’. In 2018 werd de Regioagenda en met name de samenwerking die door Hart van Holland is opgezet, als een van de zes initiatieven in Nederland genomineerd voor de Aandeslag-Trofee. Deze trofee is een jaarlijkse verkiezing voor inspirerende projecten rondom de omgevingswet. Na stemming ging de trofee naar Hart van Holland. Vooral het feit dat er daadwerkelijk is samengewerkt en dat veel inwoners zijn betrokken werd gewaardeerd door de directeur van het programma Aan de slag met de Omgevingswet.
Omgevingskwaliteit
In de visie wordt vooral bij twee van de zeven sterren gerefereerd aan (ruimtelijke/omgevings)kwaliteit, bij hoofdstuk 6, Sfeervolle dorpscentra en bij hoofdstuk 7, Aantrekkelijke leefomgeving. Streven naar hoge ruimtelijke kwaliteit, beeldkwaliteit en hoogwaardige openbare ruimte, in beide dorpskernen en het buitengebied.
De randvoorwaarden voor deze hoge ruimtelijke kwaliteit zijn in diverse rapporten vastgelegd. Genoemd worden het Beeldkwaliteitplan Noordwijk aan Zee en de Uitwerking Visie Openbare Ruimte (UVOR).
De gemeente wil ook ruimte bieden voor vernieuwende woon-, werk, zorg- en vrijetijdsconcepten voor een grote diversiteit aan doelgroepen.
Participatie
Na vaststelling van de startnotitie omgevingsvisie in april 2015 hebben ‘Toekomstbijeenkomsten’ plaatsgevonden, waarbij inwoners, ondernemers, jongeren, raadsleden, collegeleden en ambtenaren de zwakke kanten en bedreigingen van en voor Noordwijk hebben benoemd. Ook zijn sterke punten onderstreept en is creatief op nieuwe kansen gewezen. Op grote posters en kaarten is een mogelijke toekomst geschetst.
Hiernaast waren er bijeenkomsten met onder meer: de Meedenkgroep, de Stakeholdersgroep, de Noordwijkse Ondernemersvereniging, de Hospitality-avond van de Koninklijke Horeca Nederland afdeling Noordwijk, de raadsavond, de inspiratieavond met trendwatcher Herman Konings, de workshops met leerlingen van het Northgo College, de Jongerenadviesraad en de Boulevard Discussie. Dit heeft volgens de visie veel waardevolle informatie heeft opgeleverd.
De resultaten van de Toekomstbijeenkomsten zijn opgenomen in bijlage 2. De informatie is begin november 2015 gebundeld in de ‘Krijtlijnen voor de Omgevingsvisie’. Daarover heeft op 23 november 2015 een Toekomstdialoog plaatsgevonden. Hierbij waren raadsleden aanwezig om te luisteren wat de aanwezigen vonden van het 7-sterren concept en de ‘Krijtlijnen’. De raad heeft op 10 december 2015 een eigen Toekomstdialoog gehouden waarbij de leden de informatie van de weken daarvoor konden inbrengen. Het College van BenW heeft opmerkingen en aanwijzingen van de gemeenteraad vervat in een briefing aan de projectgroep voor de ontwerp Omgevingsvisie. De resultaten van de Toekomstdialoog, het verslag van de raadsbijeenkomst en de briefing van het college zijn in de bijlagen bij de omgevingsvisie terug te vinden.
De gemeente Noordwijk is tijdens het participatieproces aangenaam verrast door het grote enthousiasme en de bereidheid om iets te willen doen voor Noordwijk. In hoofdstuk 11 van de omgevingsvisie, ‘Met elkaar maken we de toekomst’, wordt uiteengezet hoe de gemeente het enthousiasme bij het vervolg van de omgevingsvisie, zoals de jaarlijkse herziening, graag wil vasthouden. In dat hoofdstuk wordt dit onderwerp gekoppeld aan ‘nieuwe’ samenwerkingsvorm (netwerkstructuur). Daarbij wordt aan initiatiefnemers meer ruimte geboden. De gemeente wil minder toetsend zijn en in een vroeg stadium met initiatiefnemers in gesprek gaan.
De visie legt een strategisch en dynamisch uitvoeringsprogramma neer, waarmee een goede afweging kan worden gemaakt voor nieuwe initiatieven die zich in de toekomst aandienen. Bij het afwegen gelden de volgende principes: beantwoordt het initiatief aan de leidende principes duurzaamheid, behoud van het overwegend dorpse karakter met menselijk maat, streven naar hoge ruimtelijke kwaliteit en versterking van de sociaaleconomische vitaliteit? Past het in de centrale visie voor Noordwijk, genoemd: de zeven sterren? Doet het initiatief één of het liefst meerdere van de zeven sterren sterker stralen? Ofwel: draagt het bij aan de versterking van de ster, de uitwerking of het realiseren van daarbij horende ambities?
