Op 5 oktober 2017 heeft de gemeente Alkmaar haar omgevingsvisie vastgesteld. Alkmaar ligt in de provincie Noord-Holland en telt 109.436 inwoners (januari 2020). Het dorp Grootschermer, een lintdorp met circa 695 inwoners, maakt deel uit van de gemeente.
De omgevingsvisie
Alkmaar werkt met zes omringende gemeenten samen onder de noemer Regionale Bestuurskracht Alkmaar. Die gemeenten zijn Bergen, Castricum, Heerhugowaard, Heiloo, Langedijk en Uitgeest. De gemeenten hebben in juni 2017 het Regionaal Omgevingsbeeld vastgesteld: ‘Diversiteit als Troef.’ Daarin hebben zij gezamenlijk drie nieuwe ambities opgenomen: het gezonde landschap, de ondernemende regio en kernen met eigen woonkwaliteit.
Dit Omgevingsbeeld is de basis voor afstemming binnen Regio Alkmaar en levert kaders voor de lokale omgevingsvisies van de zeven regiogemeenten. Het is ook input geweest voor de omgevingsvisie van de provincie Noord-Holland, die werd vastgesteld 19 november 2018.
Hoe het Regionale Omgevingsbeeld bestaande (vastgestelde) visies (nog) kan beïnvloeden wordt niet vermeld.
De gemeente Alkmaar ziet de Omgevingsvisie Almaar 2040 als een open uitnodiging aan iedereen om samen met de gemeente invulling te geven aan de gestelde ambities van de stad. Zij zoekt geen risicoloze plannen voor het snelle geld, maar ambitieuze plannen die hout snijden. De gemeente neemt de regie en geeft met de visie vooraf duidelijkheid over de manier waarop gedeelten van Alkmaar op elkaar aansluiten, en de kwaliteiten die daarbij vereist zijn. De gemeente ‘laat zich graag positief verrassen door frisse ideeën vanuit de markt’.
Omgevingskwaliteit
De visie sorteert voor op verschuiving van het begrip ruimtelijke kwaliteit en noemt omgevingskwaliteit ’een stap verder’. Naast ruimtelijke kwaliteit omvat omgevingskwaliteit ook de mate van leefbaarheid van een gebied en zaken als concurrentiekracht en milieukwaliteit. De visie is bedoeld om op hoofdlijnen sturing te bieden aan de ontwikkeling van stad en land tot 2040; de sturing vindt plaats op omgevingskwaliteit.
Alkmaar wil alle ruimtelijke ontwikkelingen opvangen in de kanaalzone in de bestaande stad. Grootschalige verdichting buiten de kanaalzone is geen uitgangspunt. Voor de bestaande woonwijken gaat het om behoud en verder verbeteren van de leefbaarheid. Ontwikkelingsplannen buiten de kanaalzone worden in ieder geval beoordeeld op hun meerwaarde voor de stedelijke structuur, de buurt en het effect op de ontwikkelingen in de kanaalzone.
Om een leefbare stad te blijven kiest Alkmaar ervoor om de kwaliteit van de openbare ruimte, parken, water en groene routes te waarborgen, zeker nu er sprake is van verdichting. Daardoor neemt de druk op de openbare ruimte toe. Kwaliteit is de leidraad bij verdichting. Alkmaar wil het erfgoed in de bestaande wijken behouden en beter beleefbaar maken.
Op een bovengemeentelijk schaalniveau werkt Alkmaar intensief in de regio samen. Alkmaar kiest voor het verder verstedelijken van de stad en wil dat met oog voor kwaliteit in stedelijke leefomgevingen doen. Hierdoor worden contrasten tussen de stad Alkmaar en dorpen in de regio zichtbaarder en nemen keuzemogelijkheden voor bewoners toe over waar en op welke wijze gewoond kan worden.
Participatie
Voor het ontwikkelen van de visie zijn in Alkmaar en Grootschermer participatiebijeenkomsten in workshopvorm geweest. Er hebben interviews plaatsgevonden met inwoners en bezoekers van De Rijp, winkelcentrum De Mare in Alkmaar-Noord en Overstad. Met ondernemers, belangenorganisaties, natuurbeheerders, het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, buurgemeenten en de Provincie Noord-Holland heeft overleg plaatsgevonden. Tafelgesprekken met experts en interne informatieronden met raads- en commissieleden en vakambtenaren hebben de inhoudelijke invulling van de omgevingsvisie nader vormgegeven.
Er is gebruik gemaakt van de formele inspraakmogelijkheden door middel van het indienen van een zienswijze. Een aantal heeft geleid tot verdere verbeteringen van de visie. Welke dat zijn vermeldt de visie niet, noch wat de inbreng van alle partijen precies is geweest.
Alkmaar neemt steeds vaker de regierol, in plaats van direct te sturen van bovenaf; ook bij projectoverstijgende belangen. De gemeente gaat er van uit dat initiatiefnemers in een vroeg stadium zelf hun plannen afstemmen met omwonenden en belanghebbenden en zo een volwassen participatieproces volgen. Zij wil overzicht houden over de meerwaarde van ontwikkelingen op structuren van de stad.
