Op 22 februari 2022 heeft de gemeente Maasgouw de ‘Omgevingsvisie Maasgouw’ vastgesteld. Maasgouw ligt in de provincie Limburg. De gemeente is in 2007 ontstaan uit de gemeenten Heel, Maasbracht en Thorn. De gemeente heeft 24.036 inwoners (31 januari 2022) verdeeld over de kernen: Maasbracht, Ohé en Laak, Stevensweert, Linne, Thorn, Heel en Panheel, Wessem en Beegden.
De omgevingsvisie
De omgevingsvisie van Maasgouw beantwoordt de vraag: ‘Wat willen we met elkaar bereiken in de toekomst?’. Die vraag heeft betrekking op de fysieke leefomgeving van Maasgouw. De Strategische visie 2025 (2016) en het coalitieakkoord zijn het vertrekpunt van de visie. De ambities en doelen voor de drie gebieden – de kernen, het landelijk gebied en de Maasplassen – worden op hoofdlijnen in de visie beschreven. Daarnaast is er een aantal randvoorwaarden geformuleerd die o.a. te maken hebben met klimaat, energie, biodiversiteit, gezondheid en mobiliteit.
De visie beschrijft de doelen en ambities van de gemeente. Het landschappelijk raamwerk vormt er een belangrijk onderdeel van: nieuwe initiatieven worden aan de hand van dit raamwerk beoordeeld of zij voldoende bijdragen aan ruimtelijke kwaliteit. Per gebied wordt ingegaan op de koers op hoofdlijnen (doelen en ambities) en op identiteit. Vervolgens worden per gebied de thema’s verder toegelicht.
Rho adviseurs heeft de gemeente begeleid bij de totstandkoming van de omgevingsvisie.
Omgevingskwaliteit
De ambities en doelen van de omgevingsvisie worden in belangrijke mate gedragen door de drie basisprincipes: ruimtelijke kwaliteit, duurzaamheid en gezondheid. Ruimtelijke kwaliteit is uitgewerkt in een Landschappelijk Raamwerk Maasgouw, die als bijlage bij de visie is gevoegd. Dit raamwerk biedt zowel inspiratie als handvatten voor de beoordeling van nieuwe ontwikkelingen. Met name voor het landelijk gebied en de Maasplassen werd de behoefte gevoeld aan aanvullend instrumentarium om deze ambitie verder handen en voeten te geven. Om het belang van ruimtelijke kwaliteit te benadrukken, stelt de gemeente een kwaliteitsfonds in, waarmee middelen gegenereerd kunnen worden om ook zelf uitvoering te kunnen geven aan dit thema. Het landschappelijk raamwerk is een informerend en inspirerend analyse- en ambitiedocument, bestaande uit een landschappelijke analyse, bestaand raamwerk, toekomstig raamwerk en leidende beginselen. Het geeft op basis van vier landschappelijke kernkwaliteiten (open/gesloten ruimte, reliëf, groen karakter en cultuurhistorie) de landschappelijke waarden, belangrijke structuren en elementen, en gebiedsidentiteit(en) weer. Hiermee wordt een beeld gegeven hoe kan worden bijdragen aan de ruimtelijke kwaliteit. Zo kan de gemeente beoordelen of in voldoende mate wordt bijgedragen aan behoud en versterking van de ruimtelijke kwaliteit ter plaatse.
Tot de kwaliteit van de fysieke leefomgeving hoort ook het cultureel- en archeologisch erfgoed. Dit wordt in Maasgouw zeer gewaardeerd en moet behouden blijven. Het historisch bodemarchief wordt gekoesterd en bescherming ervan is daarmee een belangrijke ambitie. Nieuwe ontwikkelingen moeten aansluiten bij de gebiedskwaliteiten van de omgeving. Daarbij wordt gezocht naar meervoudig ruimtegebruik en koppelkansen.
Elke kern van Maasgouw kent zo zijn eigen kwaliteiten die in belangrijke mate verantwoordelijk zijn voor de identiteit van die kern. Behoud en versterking van de eigen identiteit, en dus van de kwaliteiten, staat daarom voorop. Nieuwe ontwikkelingen moeten passen in het stedenbouwkundig beeld. Een andere manier om bij te dragen aan de ruimtelijke kwaliteit is het inzetten op transformatie van waardevol leegstaand vastgoed.
Het is de ambitie om de kwaliteiten van het buitengebied niet alleen te behouden maar ook te versterken. Het landelijk gebied van Maasgouw kent een grote landschappelijke verscheidenheid. Die verscheidenheid moet behouden worden en de kwaliteit ervan verbeterd. De gemeente wil het natuurnetwerk realiseren en de biodiversiteit hiermee vergroten. Dat betekent dat de ontwikkeling van bestaande agrarische bedrijven mogelijk is, als wordt bijgedragen aan duurzaamheid en circulariteit. De gemeente staat open voor experimenten die leiden tot een meer circulaire en duurzame landbouw. Een dergelijke ontwikkeling moet altijd samengaan met een bijdrage aan de ruimtelijke kwaliteit. Daarnaast staat het agrarisch cultuurlandschap ook open voor andere functies, zoals het opwekken van duurzame energie (zoals zonnevelden in de daarvoor aangewezen zoekgebieden) of recreatie. Voorwaarde is dat nieuwe ontwikkelingen landschappelijk in te passen zijn, dan wel dat er op andere wijze wordt bijgedragen aan de kwaliteit van het landschap.
Het handhaven van de landschappelijke openheid betekent dat uitgegaan wordt van ontwikkeling van bestaande locaties. In uitzonderingsgevallen kunnen nieuwe locaties worden ontwikkeld, als nadrukkelijk bijgedragen wordt aan een kwaliteitsimpuls en wordt afgedragen aan het, door de gemeente in 2012 ingestelde, kwaliteitsfonds. Dit kan door versterking van landschapskwaliteiten en verbeteren van de biodiversiteit, maar de kwaliteitsimpuls kan ook voortkomen uit een verbreding van het recreatieve aanbod die de identiteit van de Maasplassen verder versterkt. Met de middelen uit het kwaliteitsfonds wil de gemeente niet alleen een faciliterende rol spelen, maar ook een actieve rol oppakken bij het nemen van kwaliteit verbeterende maatregelen, gefinancierd met onder meer het kwaliteitsfonds. In elk geval wordt onderzocht of het fonds binnen de hele gemeente ingezet kan worden en niet alleen in het buitengebied. Door het instellen van een fonds omgevingskwaliteit zorgt de gemeente ervoor dat gezamenlijk wordt bijdragen aan het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit, duurzaamheid en gezondheid binnen de gemeente.
Participatie
De gemeente heeft de omgevingsvisie samen met o.a. inwoners, ondernemers, belangenorganisaties en partners opgesteld. De keuzen die samen met inwoners, de ambtelijke organisatie en de ketenpartners zijn bediscussieerd, zijn gebundeld in een keuzenotitie en vervolgens voorgelegd aan het college van burgemeester en wethouders. In een werksessie zijn de te maken keuzes verder aangevuld en waar nodig aangescherpt. De keuzenotitie vormde het uitgangspunt voor een raamwerk voor de omgevingsvisie, de koers op hoofdlijnen. In het raamwerk zijn de keuzes en uitspraken vertaald in gebiedsgerichte en themagerichte doelen.
Laatst bijgewerkt: 24 mei 2022
