Op 27 januari 2022 heeft de gemeente Alphen aan den Rijn de ‘Omgevingsvisie 1.0 Alphen aan den Rijn, Groene gemeente met lef!’ vastgesteld.
De gemeente met de naam Alphen aan den Rijn ontstond op 1 januari 1918 toen de gemeente Alphen werd samengevoegd met Aarlanderveen en Oudshoorn. De gemeente heeft 112.607 inwoners (1 juli 2021) en ligt in de provincie Zuid-Holland, in het veenweidegebied Groene Hart tussen Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, Den Haag en Leiden.
De omgevingsvisie
De omvangrijke omgevingsvisie is een visiedocument waarin de lange termijn keuzes van de gemeente zijn beschreven voor de fysieke leefomgeving. De missie en de centrale waarden vormen het overkoepelende kader voor de visie met als achterliggend doel de kwaliteit van leven voor haar inwoners te verbeteren. In de visie worden de identiteit en kwaliteiten van de gemeente beschreven, direct gevolgd door de trends en ontwikkelingen die er in de gemeente spelen. Ook wordt aandacht besteed aan de regionale positie van Alphen, de opgaven houden immers niet op bij de gemeentegrenzen. Vijf integrale thema’s staan centraal in de visie: Duurzaam ondernemen, Landschappelijke verstedelijking, Waardevol buitengebied, Samen sterker en Gezonde vergroening.
De visie beschrijft de identiteit en de kernkwaliteiten van de regio, de gemeente, de buitengebieden en de kernen. Boven aan alle ambities staat het ‘groene’: van de Greenport tot de parken, van het kroonjuweel Aarlanderveen tot het Bentwoud. Voor alle deelgebieden worden doelen en specifieke prioriteiten aangegeven en uitgewerkt.
In opdracht van de gemeente Alphen aan den Rijn heeft KuiperCompagnons de omgevingsvisie opgesteld.
Omgevingskwaliteit
Het Groene Hart-landschap in gemeente en regio is een belangrijke kwaliteit van Alphen aan den Rijn: dit zijn de droogmakerijen, de veenweiden, het boomkwekerijlandschap en de oeverwallen met water als belangrijke drager. De gemeente kent een rijk verleden: het Romeinse rijk, de middeleeuwse cope-ontginningen van het veencomplex en de voormalige buitenplaatsen. Het zijn voorbeelden van tijdlagen die van cultuurhistorische waarde zijn.
De duin-, veenweide- en plassenlandschappen zijn van grote waarde naast die van het groene karakter van het bebouwde gebied. Dit groene karakter is een van de kernkwaliteiten van de gemeente. Alphen aan den Rijn is zowel woon- als werkgemeente, is zowel industrieel als agrarisch en is in alles zowel historisch als eigentijds. Woongebieden, bedrijventerreinen, industrieel erfgoed, historische boerderijen en moderne agrarische complexen komen naast en door elkaar voor. Agrarisch getinte dorpen liggen naast ‘de grote stad’ Alphen aan den Rijn.
In de duin-, veenweide- en plassengebieden liggen een aantal Natura-2000 gebieden. Met deze diversiteit aan landschappen is er per landschap ook een eigen cultuur ontstaan. Het groene karakter, zowel binnen als buiten de bebouwde kom, moet in de context van de knooppunten-metropool de Randstad behouden en versterkt worden. De ligging midden in de Randstad en het Groene Hart is ook een kwaliteit, mede door het fijnmazige OV-netwerk. Al deze kernkwaliteiten moeten door toekomstige ontwikkelingen niet in gevaar worden gebracht, maar eraan bijdragen. Alphen streeft ernaar het centraal gelegen knooppunt te worden in de groene Deltametropool: met de combinatie van de kwaliteiten van het Groene Hart en de Randstad onderscheidt de gemeente zich. Richtinggevende ambities zijn ook vertaald naar de deelgebieden. De gebiedsgerichte vertaling biedt de benodigde detaillering voor doorwerking in onder andere het omgevingsplan en is essentieel voor de functionaliteit als afwegingskader. Dit realiseert de gemeente door de specifieke kwaliteiten, opgaven en uitgangspunten voor de verschillende gebieden te beschrijven. Aangegeven wordt in welke mate een of meerdere ontwikkelrichtingen (en de achterliggende doelen) in een gebied prioriteit hebben.
Regionaal werkt Alphen samen met de Groene Hart-partners (o.a. Alphen, Woerden, Gouda) aan het Perspectief Groene Hart 2040. Dit document levert input voor de lokale omgevingsvisies. In 2021 werd de Regionale Omgevings Agenda (ROA) vastgesteld. Hierin staat hoe op integrale wijze alle ruimte-vragende functies een plek kunnen krijgen in de regio of waar welke keuzes gemaakt moeten worden. Deze agenda staat niet op zichzelf, maar hangt nauw samen met de Regionale Strategie Mobiliteit (RSM), de Regionale Energie Strategie (RES), de actualisatie van de Regionale Woonagenda. Voor de ROA is de Strategische Agenda Rijn- en Veenstreek de bouwsteen.
Participatie
Er zijn vele gesprekken gevoerd, er is informatie opgehaald en er zijn workshops en een webinar gehouden. De input uit deze gesprekken is verwerkt in de omgevingsvisie, en er is gebruik gemaakt van resultaten van eerder gevoerde gesprekken in andere trajecten. Bijvoorbeeld die van participatie bij verschillende beleidsstukken die ten grondslag liggen aan de omgevingsvisie, waaronder de Gebiedsvisies voor de dorpen, en actuele ontwikkelingen. Ook de Burgerpeiling 2020 is betrokken bij de totstandkoming van de visie.
Via de Raadsklankbordgroep Omgevingswet is de gemeenteraad gedurende het gehele traject van totstandkoming van de omgevingsvisie nauw betrokken bij het proces.
Laatst bijgewerkt: 23 april 2022
